Wypalenie zawodowe to problem, który może dotknąć każdą pracującą osobę, a zjawisko to stało się na tyle powszechne, że ukuto termin „syndrom wypalenia zawodowego”. Praca jest obszarem, którego dotyczą nasze istotne cele i ambicje. Jednocześnie realia współczesnego świata – ogromne tempo życia, przebodźcowanie, zawrotny postęp technologiczny, konkurencyjny rynek – często powodują, że z pracą wiąże się chroniczny stres i frustracja. W efekcie nietrudno stracić zapał do wykonywania swojego zawodu – nawet wymarzonego. Jeśli dostrzegasz u siebie objawy przemęczenia swoją pracą, przeczytaj niniejszy artykuł.
Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to psychofizyczne i emocjonalne wyczerpanie, które wynika z długotrwałego przeciążenia pracą i związanego z nią stresu. Osoby, które zmagają się z tym problemem, przestają czerpać satysfakcję z działań, które niegdyś sprawiały im radość, nie mają motywacji do zawodowego rozwoju i odczuwają chroniczne zmęczenie nawet po urlopie czy dobrze przespanej nocy. Właśnie na tym polega różnica pomiędzy przemęczeniem pracą a syndromem wypalenia zawodowego. W pierwszym przypadku odpoczynek pozwala powrócić z zapałem do zawodowych obowiązków. W drugim niechęć do pracy utrzymuje się pomimo odpowiedniej dawki relaksu.
Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?
Wypalenie zawodowe jest złożonym zjawiskiem. Rozwija się latami pod wpływem splotu różnych czynników – zarówno związanych z osobowością pracownika, jak i środowiskiem jego pracy. Wypaleniu zawodowemu sprzyjają:
- rozdźwięk pomiędzy zakresem obowiązków a kwalifikacjami,
- przeciążenie nadmierną liczbą obowiązków,
- brak ciekawych wyzwań, perspektyw czy oczekiwanego awansu,
- brak identyfikacji z wartościami danej organizacji,
- konflikty ze współpracownikami,
- mobbing w miejscu pracy,
- nieodpowiednia higiena życia (zbyt mało wypoczynku, ruchu, niewłaściwa dieta),
- niskie poczucie własnej wartości,
- niektóre cechy osobowości, np. nadwrażliwość, lękliwość, wysokie ambicje,
- pracoholizm.
Na wypalenie zawodowe są szczególnie narażone osoby, których praca wymaga intensywnych kontaktów interpersonalnych, a zwłaszcza emocjonalnego zaangażowania w problemy innych ludzi. Objawy zmęczenia psychicznego wykonywanym zawodem najłatwiej zaobserwować u terapeutów, pracowników służb socjalnych, lekarzy, nauczycieli, prawników, policjantów, ale też przedstawicieli handlowych czy sprzedawców. Niemniej wypalenie może wystąpić u osób z każdej grupy zawodowej, w każdym wieku i na różnych etapach kariery.
Jak objawia się wypalenie zawodowe?
Choć przyczyny wypalenia zawodowego mogą być bardzo różne, w większość przypadków wiąże się ono z podobnym zespołem symptomów. Dominującym objawem jest przewlekły brak energii – uczucie psychicznego i fizycznego wyczerpania, które nie ustępuje mimo wypoczynku. Osoba wypalona zawodowo odczuwa narastającą niechęć do zawodowych obowiązków. Wykonuje je w sposób rutynowy, bez pasji i inicjatywy. W przypadku pracy z temu ludźmi zjawisku towarzyszy depersonalizacja – jest to zanik poczucia więzi ze współpracownikami czy klientami/pacjentami, odnoszenie się do nich bezosobowo, bez dawnej empatii i zaangażowania.
Wypaleniu zawodowemu towarzyszy obniżenie nastroju – przygnębienie, poczucie bezsilności, a nawet myśli samobójcze. Wyczerpanie psychiczne idzie w parze z objawami somatycznymi. Należą do nich bóle głowy czy mięśni, częste infekcje, nadciśnienie, niestrawność, spadek libido, zaburzenia snu czy trudności z koncentracją i zapamiętywaniem. Oczywiście samopoczucie osoby doświadczającej syndromu wypalenia zawodowego przekłada się na jej efektywność i osiągnięcia w pracy, a w konsekwencji wiarę we własne kompetencje zawodowe. Wiąże się to z efektem błędnego koła, czyli pogłębianiem się niechęci do pracy.
Jak pokonać wypalenie zawodowe?
Wypalenie w pracy ma wiele negatywnych skutków, które dotyczą nie tylko aktywności zawodowej – rzutują na inne sfery życia i relacje z bliskimi ludźmi. Z tego powodu nie można lekceważyć takich objawów, jak chroniczne zmęczenie czy niechęć do realizacji zadań, które wcześniej sprawiały Ci radość. Przede wszystkim pozwól sobie na dłuższy odpoczynek, który pozwoli Ci porządnie zregenerować siły. Być może wrócisz do pracy z dawną energią i nowymi pomysłami.
Jeśli objawy przemęczenia nie ustąpią po urlopie, spróbuj lepiej zorganizować swoje życie, w tym sferę aktywności zawodowej:
- przestrzegaj ustalonych godzin pracy, odpoczywaj w weekendy, wysypiaj się,
- przeznacz więcej czasu na rozwój pozazawodowych zainteresowań i kontakty towarzyskie,
- zadbaj o regularną aktywność ruchową (najlepiej na świeżym powietrzu),
- wyznaczaj sobie realistyczne cele, deleguj nadmiarowe obowiązki,
- rozwijaj swoją asertywność w kontaktach zawodowych,
- zadbaj o warunki sprzyjające lepszej koncentracji na pracy,
- unikaj wykonywania wielu czynności jednocześnie,
- opanuj techniki relaksacyjne przydatne w chwilach silnego stresu.
Zastanów się, czy praca, którą wykonujesz, jest zgodna z Twoimi zainteresowaniami, wartościami, kompetencjami – być może w Twoim przypadku rozwiązaniem problemu wypalenia zawodowego będzie po prostu jej zmiana. Jeśli zawiodą wyżej wymienione sposoby lub nie wiesz, jak je skutecznie wdrożyć, skorzystaj z profesjonalnego wsparcia. Osobom dotkniętym wypaleniem zawodowym pomagam z powodzeniem w mojej pracowni psychoterapeutycznej w Częstochowie. Możesz też umówić się ze mną na spotkanie on-line.